การสังเคราะห์องค์ความรู้จากงานวิจัย
เรื่อง: การพัฒนาการประกันคุณภาพการศึกษาของวิทยาลัยสังกัดสถาบัน
พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
วันที่ 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2557
โดย นางเบญจวรรณ ถนอมชยธวัช
ผู้ร่วมสังเคราะห์องค์ความรู้
ดร.รัถยานภิศ พละศึก
นางธมลวรรณ แก้วกระจก
นางเบญจวรรณ ถนอมชยธวัช
นางสาวบุญธิดา เทือกสุบรรณ
นางสาวเบญจมาศ จันทร์อุดม
สรุปการสังเคราะห์องค์ความรู้ที่ได้จากงานวิจัย
1. องค์ความรู้ใหม่ที่ได้จากงานวิจัย
กระบวนการพัฒนาคุณภาพการศึกษาแต่ละองค์ประกอบที่มีการปฏิบัติที่เป็นเลิศ มีกระบวนการดำเนินงานประกันคุณภาพการศึกษาตามระบบการประกันคุณภาพ 3 องค์ประกอบดังนี้ 1)ปัจจัยนำเข้าประกอบด้วยนโยบาย ระบบและกลไกการประกันคุณภาพ ระบบฐานข้อมูลเทคโนโลยีสารสนเทศ บุคลากร งบประมาณ ทรัพยากร และการบริหารจัดการ 2) กระบวนการผลิต ประกอบด้วยการควบคุมคุณภาพ การตรวจสอบคุณภาพ การประเมินคุณภาพ และการพัฒนาคุณภาพ 3) ผลผลิตประกอบด้วย การผลิตบัณฑิต การวิจัย การบริการวิชาการ และการทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรม ส่วนกระบวนการดำเนินงานประกันคุณภาพการศึกษา แต่ละองค์ประกอบดำเนินงานตามกระบวนการ PDCA
องค์ประกอบที่ 1 ปรัชญา ปณิธาน วัตถุประสงค์ และแผนการดำเนินงาน ทั้งนี้วิทยาลัยที่มีแนวปฏิบัติที่ดี (best practice) ได้กำหนดนโยบายด้านการประกันคุณภาพการศึกษา มีระบบและกลไกการดำเนินงานประกันคุณภาพการศึกษาและการพัฒนาตัวบ่งชี้อัตลักษณ์คือ“บริการสุขภาพด้วยหัวใจความเป็นมนุษย์” ซึ่งหมายถึงการให้บริการที่เป็นมิตร มีความรัก ความเมตตา ใส่ใจในปัญหาและความทุกข์ของผู้รับบริการและผู้เกี่ยวข้อง ให้บริการตามปัญหาและความต้องการของผู้รับบริการที่เป็นจริง โดยรับฟังความคิดเห็นของผุ้รับบริการเป็นหลัก มีจิตบริการ ใช้การคิดวิเคราะห์ในการให้บริการ และเน้นการมีส่วนร่วมของผู้รับบริการ สำหรับกระบวนการวางแผนการดำเนินงานตาม ปรัชญา ปณิธาน วัตถุประสงค์ และแผนการดำเนินงานของวิทยาลัย มีการนำแผนงาน QA และแผนปฏิบัติการอื่นมาร่วมด้วย การทำแผนยุทธศาสตร์มีการนำ KPI ของแผนกลยุทธ์ และ KPI ของงาน QA มารวมกัน กระบวนการจัดทำแผนกลยุทธ์บุคลากรในวิทยาลัยทุกระดับมีส่วนร่วม มีการทบทวน ปรัชญา วิสัยทัศน์ พันธกิจ ร่วมกับการวิเคราะห์ความสอดคล้องของแผนกลยุทธ์กับกรอบแผนอุดมศึกษาระยะยาว 15 ปี แผนพัฒนาการศึกษาระดับอุดมศึกษาฉบับที่ 10 การทำแผนกลยุทธ์เป็นแผน 5 ปี มีการกำหนดตัวชี้วัดความสำเร็จของแผน ค่าเป้าหมาย มีการกำหนดงบประมาณเป็นรายปีชัดเจน ตอบตัวบ่งชี้การดำเนินงานประกันคุณภาพการศึกษา (Quality Assurance) มากน้อยอย่างไร และก่อนนำแผนปฏิบัติการมาใช้ ได้มีการทำประชาพิจารณ์โดยบุคคลภายนอกทั้งภาครัฐและภาคเอกชน เพื่อปรับทิศทางการดำเนินงานตามทิศทางการดำเนินของจังหวัดและภาคเอกชน การวางแผนการดำเนินงานตามทิศทางที่กำหนดทำให้วิทยาลัยสามารถจัดทำ ESAR ได้เลย ทำให้รู้การดำเนินงานตามแผนปฏิบัติการในแต่ปีงบประมาณว่า บรรลุเป้าหมายหรือไม่ และการจัดทำโครงการ จะดำเนินการตาม Plan Do Check Act
องค์ประกอบที่ 2 การผลิตบัณฑิต วิทยาลัยในสังกัดสถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข ผลิตบัณฑิตตามความต้องการของกระทรวงสาธารณสุข ในแต่ละปีกระทรวงสาธารและสถาบันพระบรมราชชนกมีการกำหนดเป้าหมายการผลิต และมอบหมายให้วิทยาลัยดำเนินการผลิต มีการแต่งตั้งคณะกรรมการควบคุมกำกับให้มีการดำเนินงานตามกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาและเป็นไปตามเกณฑ์ของสภาวิชาชีพ มีระบบและกลไกการจัดการเรียนการสอน ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ส่งเสริมทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง มีการเรียนรู้จากการปฏิบัติทั้งในและนอกห้องเรียน มีระบบและกลไกการพัฒนานักศึกษาตามคุณลักษณะบัณฑิต มีการพัฒนานักศึกษาด้านวิชาการโดยมีการติวนักศึกษาตั้งแต่ชั้นปีที่ 1 ผ่านโครงการพี่สอนน้อง เพื่อนสอนเพื่อน รุ่นพี่ ที่สำเร็จการศึกษาไปแล้วสอนน้อง สอนโดยอาจารย์ ในแต่ละวิชาตามโครงสร้างของหลักสูตรที่กำหนด มีระบบการพัฒนาอาจารย์และบุคลากรสายสนับสนุนชัดเจนและครอบคลุมในการดำเนินงาน
องค์ประกอบที่ 3 กิจกรรมพัฒนานักศึกษา มีระบบและกลไกการพัฒนานักศึกษาที่ส่งเสริมการพัฒนาผลการเรียนรู้ตามกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา โดยการจัดให้นักศึกษาได้ศึกษาดูงานที่เกี่ยวข้องเพื่อพัฒนาทักษะทุกๆด้าน และส่งเสริมให้นักศึกษานำความรู้และทักษะการประกันคุณภาพไปใช้ในการจัดกิจกรรมแต่ละชั้นปี ครอบคลุมทั้ง 5 ประเภทตามที่สกอ.กำหนด ในการดำเนินกิจกรรมใช้กระบวนการ PDCA ทั้งกิจกรรมที่วิทยาลัยจัดให้นักศึกษา รวมถึงกิจกรรมที่จัดโดยนักศึกษา มีการเชิญวิทยากรมาให้ความรู้นักศึกษาในด้านการประกันคุณภาพการศึกษา สำหรับ การกำหนดพฤติกรรมจริยธรรมของนักศึกษาแต่ละวิทยาลัยมีการกำหนดที่แตกต่างกันบ้างตามนโยบายของแต่ละวิทยาลัย
องค์ประกอบที่ 4 การวิจัย ทุกวิทยาลัยมีระบบและกลไกในการพัฒนางานวิจัย และมีการดำเนินการตามระบบ มีระบบการช่วยเหลือนักวิจัยที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับวัฒนธรรมองค์กรแต่ละที่
เช่นการเสริมแรงการทำวิจัยโดยการให้รางวัลสำหรับผู้ที่นำเสนองานวิจัย หรือกำหนดเป็น KPI มีงบสนับสนุนงานวิจัยเต็มที่ มีการสนับสนุนจากผู้บริหาร มีระบบการช่วยเหลือนักวิจัย เช่นงานวิเทศน์ช่วยเขียน Abstract และมีระบบการติดตามความก้าวหน้าในการดำเนินงานวิจัยทุกเดือน หาก มีปัญหาในการบริหารเวลาเพื่อทำงานวิจัย สามารถลาเพื่อทำวิจัยได้ครั้งละ 1 เดือน โดยเอาผลงานมาแสดง ประเด็นการทำวิจัยเน้นการตอบสนองความต้องการของท้องถิ่น ภูมิปัญญา
องค์ประกอบที่ 5 การบริการวิชาการแก่สังคม ทุกวิทยาลัยดำเนินการบริการวิชาการแก่สังคมในระดับดีมาก โดยมีการดำเนินงานตามระบบและกลไกการบริการวิชาการแก่สังคม กระบวนการบริการวิชาการเน้นการเกิดประโยชน์ต่อสังคม มีการชี้นำสังคม โดยใช้ความเชี่ยวชาญของอาจารย์เป็นฐานความรู้และความเชี่ยวชาญของวิทยาลัย ซึ่งการดำเนินการ บริการวิชาการเน้นการบูรณาการทั้งด้านการเรียนการสอนและการวิจัย และการสร้างเครือข่ายกับหน่วยงานอื่นๆ
องค์ประกอบที่ 6 การทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนะธรรม ทุกวิทยาลัยมีการกำหนดระบบกลไกการทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนะธรรมชัดเจนและดำเนินการภายใต้ระบบกลไกการทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนะธรรมอย่างมีคุณภาพ และบูรณาการศิลปะและวัฒนะธรรมกับพันธกิจอื่นๆ และทุกวิทยาลัยได้พัฒนาสุนทรียภาพในมิติทางศิลปะและวัฒนะธรรมโดยการมีส่วนร่วมของทุกคน ทำให้วิทยาลัยน่าอยู่อย่างมีสุนทรีย์และมีรสนิยม
องค์ประกอบที่ 7 การบริหารและการจัดการ
การพัฒนาสถาบันสู่สถาบันการเรียนรู้ วิทยาลัยมีระบบและกลไกการจัดการความรู้ทั้ง Tacit และ Explicit Knowledge และมีการดำเนินการตามระบบ สำหรับการพัฒนาฐานข้อมูลทุกวิทยาลัยอยู่ในระหว่างการพัฒนาฐานข้อมูลจากสบช. แต่บางวิทยาลัยพัฒนาฐานข้อมูลเพื่อใช้เป็นระบบสารสนเทศในบางงานเช่นฐานข้อมูลงานการเงิน ฐานข้อมูลบุคลากร
สำหรับด้านบริหารความเสี่ยงมีการระบุความเสี่ยง และวิเคราะห์ความเสี่ยง และมีคณะกรรมการบริหารความเสี่ยงที่สามารถควบคุมความเสี่ยงให้อยู่ในระดับที่ยอมรับได้
องค์ประกอบที่ 8 การเงินและงบประมาณ มีการจัดทำแผนกลยุทธ์ทางการเงินที่สอดคล้องกับแผนกลยุทธ์ของสถาบัน จัดทำแนวทางการจัดหาทรัพยากรทางด้านการเงิน มีหลักเกณฑ์การจัดสรร และวางแผนการใช้เงินอย่างมีประสิทธิภาพ โปร่งใสตรวจสอบได้ มีการจัดแผนการใช้เงินโดยจัดทำเป็นแผนปฏิบัติการในแต่ละพันธกิจ มีหน่วยงานตรวจสอบการใช้เงินทั้งหน่วยงานภายในและภายนอก ติดตามการใช้เงินให้เป็นไปตามระเบียบและกฎเกณฑ์ที่สถาบันกำหนด และมีการติดตามการใช้เงินตามเป้าหมาย และนำข้อมูลจากรายงานทางการเงินไปใช้ในการวางแผนการใช้เงิน
องค์ประกอบที่ 9 ระบบและกลไกการประกันคุณภาพ แต่ละวิทยาลัยมีการปรับปรุงระบบและกลไกการประกันคุณภาพการศึกษาอย่างต่อเนื่อง เพื่อพัฒนาการประกันคุณภาพการศึกษาของวิทยาลัยทั้งปัจจัยนำเข้า กระบวนการ ผลผลิตและผลลัพธ์
2. การนำองค์ความรู้ที่ได้จากงานวิจัยไปใช้ประโยชน์
1) ด้านการเรียนการสอน
1.1 การผลิตบัณฑิตที่มีคุณภาพ ต้องพิจารณาถึงปัจจัยนำเข้า ซึ่งต้องเน้นคุณภาพ ทั้งคุณภาพอาจารย์ สิ่งสนับสนุนการเรียนรู้ทั้งอุปกรณ์การเรียน สารสนเทศในการสืบค้น สภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวย
1.2 อาจารย์ผู้สอน นอกจากเน้นคุณภาพด้านวิชาการ เทคนิคการสอนแล้ว ยังต้องมีการทุ่มเทแรงกายแรงใจ และให้เวลากับนักศึกษาเต็มที่
1.3 การพัฒนานักศึกษาโดยเฉพาะด้านวิชาการไม่ต้องรอเวลานักศึกชั้นปีที่ 4 สามารถพัฒนานักศึกษาได้ทุกชั้นปี ตั้งแต่ชั้นปีที่ 1-4
2) ด้านชุมชน การบริการวิชาการเน้นการสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน
การผลิตผลงานวิจัย เน้นการสร้างเครือข่ายกับชุมชน เพื่อการสนับสนุนงบประมาณ และการนำวิจัยไปใช้ประโยชน์
3) ด้านวิชาชีพ กระบวนการพัฒนานักศึกษา เน้นการพัฒนาตามกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาและตามเกณฑ์ของสภาวิชาชีพ
4) ด้านการบริหาร
1) ผู้บริหารกำหนดเป็นนโยบายในการสร้างแรงจูงใจในการปฏิบัติงาน และปฏิบัติงานตามระบบและกลไกการประกันคุณภาพการศึกษา
2) เพื่อให้การดำเนินงานบรรลุตามเป้าหมาย กำหนดเป็น KPI ของรองผู้อำนวยการทุกฝ่าย (330)